Details

Geschreven door: André Berends

Gepubliceerd: 25 september 2022

Hits: 654

Vervolg op "Portabel radio actief....?":

In het vorige deel kon u al lezen dat ik bezig was met een portabel radio koffertje. Afgelopen week was ik met Margriet een paar dagen weg in Sauerland, ongeveer 30 à 40km ten zuiden van Winterberg.
Vlak bij Bad Laasphen in het kleine plaatsje Glashütte hadden we een vakantiehuisje gehuurd die lekker afgelegen was. Je kon dus redelijk vrij je gang gaan.
De koffier die ik on het vorige deel beschreef had al kleine aanpassingen gekregen. Het arduino-GPS-klokje bleek op HF te storen. Hier kwamen broer René en ik achter bij een zeer bescheiden veldavondje bij het Haantjeduin hier in het bos.
Die moest dus wieberen....

Ook hebben we hier een antenne getest, te weten een MFJ 1899T vertical. De resultaten waren zeker niet slecht te noemen. René had deze klaar gemaakt voor veldwerk, inclusief draden voor tegencapaciteit. Mijn end-fed (een 3-band versie) had een los-zittend moertje en maakte geen goed contact met de straler, hier kwamen we achter toen we deze aansloten na de vertical. Die werd dus opgeborgen en werd er verder getest met de MFJ vertical. Resultaten waren acceptabel tot goed te noemen, in CW werden er een paar QSO's gemaakt door René. (Ik baal er nog steeds van dat ik CW niet in de vingers heb, misschien moet ik nog eens proberen???)

Omdat de resultaten van de vertical niet tegenvielen en ook heel eenvoudig meegenomen kan worden tijdens een vakantie is het besluit genomen dat ik deze ook ging aanschaffen. Om toch niet helemaal afhankelijk te zijn heb ik ook voor veldwerk toch nog een 5-band end-fed kit besteld bij HFkits.nl. Zo kon ik toch vanaf 3.5MHz tot en met 29MHz uitkomen.
Om de vertical op te kunnen zetten heb ik mijn fotostatief kunnen gebruiken. Een statiefgondel van mijn Canon EF 100mm F2.8 macro-objectief werd niet gebruikt, maar wilde ik ook niet vernachelen voor de vertical.  Ook hier bleek een 3D-printer uitkomst te bieden: een opvulring werd getekend en geprint om in de statiefgondel geklemd te worden. Samen met 2 stroken aluminium, een PL-doorvoer met moeren, een verloop PL-BNC  en een 2-tal M4 moeren/bouten verder was deze oplossing ook werkbaar en stond de vertical netjes op het statief te pronken. De draden voor tegencapaciteit konden keurig met soldeer/pers ogen onder de M4 moeren geklemd worden.
Ook deze antenne is bruikbaar van 3.5MHz tot en met 29MHz, inclusief WARC-banden.

Zo heb ik de keus tussen 2 antennes, een vertical en een end-fed om portable uit te kunnen komen op welke plek dan ook. Maar omdat ik geen CW beheers ben ik verder gaan kijken naar die Raspberry die ik eerder genoemd heb.
Mijn keus was (om snel wat te kunnen doen buiten alleen SSB) gevallen op een kant-en-klaar te downloaden pakket dat op een Raspberry kan werken: Ham-Pi. Hiermee zijn ook modes als FT8 en FT4 te bedrijven.
Eerste testen voor vakantie vertrek waren goed, ik kon met mijn FT-818 FT4 en FT8 ontvangen/decoderen en ook zenden. Dit was voor mij eerst voldoende om de vakantie door te komen.
Het vervelende was toen we eenmaal op vakantie in Sauerland waren het hele zend-traject niet meer wilde werken; de software produceerde een foutmelding die ik er niet 1-2-3 uit kon halen.
Of dit door de Prolific USB-RS232 adapter komt of door een programma-fout weet ik niet. Mijn kennis van Linux is hiervoor te beperkt. (het OS van een Raspberry is een afgeleide van Debian Linux). Hiervoor zijn meer testen nodig om dit uit te vlooien.

Het meelezen en decoderen van FT8 op HF werkte uitstekend daar in Sauerland, ik hoorde/zag heel Europa voorbij komen en ook nog wat daarbuiten. Erg jammer dat zenden niet wilde lukken... Gebruikte antenne was de MFJ vertical op het balkonnetje.
Helaas toch aangewezen op SSB spraak, maar dat mocht de pret ook niet drukken. Vanaf Glashütte heb ik een QSO kunnen maken met broer René op 20mtr. Rapporten waren niet 59+ over en weer, maar was toch goed genoeg.

Mijn doel van 'portabel' QRV was deels geslaagd, ik was ON-AIR zonder gebruik te maken van 230Volt uit het stopcontact. Volgende stap was QRV zijn vanaf een volledig vrije locatie en deze had ik gevonden in de Bruchhauser Steine. Naast de Feldstein heb ik op een bankje de spullen uit de tas gehaald en daar een poging gedaan was QSO's te maken, zie foto rechts. Helaas waren de condities niet lekker en kwam ik nergens goed binnen, René hoorde op 40mtr wel dat ik een signaal zette maar kon er geen brood van maken.

Op vrijdag 23 september heb ik de 5-banden endfed eens opgehangen tussen het bakon hekje en een houten hek een stuk verderop. Deze antenne is ruim 20 meter lang en hiervoor heb je even wat ruimte en tijd nodig om deze gebruiksklaar te krijgen => ophangpunten vinden, touw knopen etc...
Het blijkt dat deze antenne op 40 meter en 20 meter het toch net even beter doet op (voor HF begrippen dan) kortere afstand.
René kon mij nu erg goed horen op 40 meter en ook met Gerard, PA1AT in het Drentse Ide was zo een QSO gemaakt.
Ook TM10KIY (in/bij Parijs)

Al met al samen gevat kan ik zeggen dat deze experimenten zeker geslaagd was. Kwa verbinding technisch wel voor verbetering vatbaar.
Mede omdad de vertical voor de gebruikte frequenties gewoon een erg korte antenne is (spoelen met straler korter dan 2m), dus een flinke compromis antenne. Verder is het vermogen uit de FT-818 maximaal 6 Watt, mits gevoed met 12 à 13Volt DC, dus ookniet echt veel te noemen.
Verder moet ik de gebruikte coax kabel (H2007) nazien, vermoedelijk is in ieder geval één PL connector niet helemaal fris aan de kabel gezet.
De LDG Z817 tuner doet het verder perfect, echter zitten de chassis delen achterop erg snel los. Ook hier is er verbetering mogelijk.

Ontevreden?? Zeer zeker niet, ik heb me prima kunnen vermaken met de hobby. Er zijn verbeterpunten en dat houd je ook lekker bezig.

Locatie op de kaart. Als je verder uitzoomd kom de Bruchhauser Steine ook in beeld, ten noord-oosten van het vakantiehuisje.

Vervolg: Portabel radio actief....? (deel 3)

Details

Geschreven door: André Berends

Gepubliceerd: 08 augustus 2022

Hits: 1049

Portabel radio actief....?

Okee, titel klinkt ernstiger dan het werkelijk is. Radio actief moet je nu niet zien als straling van kernafval of kerncentrales enz.
Wat hier bedoeld wordt is actief zenden en ontvangen met radio apparatuur, maar dan gevoed door accu's en/of zonnepanelen.
Ergens in 2021 kreeg ik een Yaesu FT-818nd te pakken waarmee het mogelijk is om portabel op onder ander de korte golf te kunnen zenden. Met deze tranceiver (zend-onvanger) kan ik op alle amateurbanden zenden vanaf 160meter tot en met 70cm.
Dit prikkelde mijn zelfbouw fantasieën om een veld-dag kit te maken, om zo ook op eventuele vakantie adressen iets met deze hobby te kunnen doen.
Om dit te bereiken moest ik nadenken over hoe ik zo lang mogelijk energie uit een accu of accu-pack kan halen, overdag opladen met zonnepaneeltjes is hierbij een mogelijkheid.
Zo heb ik bedacht dat 2 accu's van 12Volt en 7Ah samen voldoende energie leveren kunnen om met de FT-818nd ongeveer 4.5 uur draaiende te kunnen houden. De interne accu van deze tranceiver is een 9,6V/1900mAh, dus dan kan een uurtje extra er nog uit worden geperst als de zonnepaneeltjes de 12V accu's niet kunnen bijladen.
In theorie zou ik het dus 5 à 5,5 uur moeten kunnen uitzingen voordat alle accu's leeg zijn. De praktijk zal wellicht langer zijn omdat je niet continue aan het zenden bent maar ook moet luisteren naar respons, die 5 uur gok is gebaseerd op continue zenden, waarbij de tranceiver ongeveer 2,5 Ampère trekt volgens de manual.


Als ik bij elkaar een uur of 4 QRV ('radio actief' dus) kan zijn is het mooi genoeg.
Foto hierboven laat het voorlopige resultaat van het knutsel werk zien. Ik heb in de foto zelf een en ander bij gezet om aan te wijzen wat nu wat is. Een oplettende lezer ziet linksboven een foutje: de accu's zijn 2 stuks van 12Volt en 7Ah, het getal 7 is weg gevallen.
Verder op de foto: De Yaesu FT-818nd met een LDG Z817 auto tuner, een Yaesu FT1XDE VHF/UHF FM porto, geschikt voor APRS en Systemfusion/WiresX/C4FM.
Het voltmetertje laat de klemspanning van de accu's zien. Deze staan parallel aan elkaar dus delen ze het te leveren vermogen.
Daar onder is een 16x2 LCD schermpje gemonteerd. Deze laat de actuele datum en tijd in UTC zien. Deze informatie haalt een Arduino Nano controller uit een GPS module van U-Blox. Sketches zijn er voldoende te vinden op het internet.
Niet te zien op de foto zijn de 2 zonnepaneeltjes die de accu's moeten bijladen, ze zijn op de deksel van het koffertje gemonteerd. Deze paneeltjes leveren in theorie 18Volt bij maximaal 560mA, uitgaande van optimale zonlicht inval. Ook deze2 staan parallel aan elkaar, dus mag ik de stroom bij elkaar optellen: iets meer dan 1 ampère bij 18Volt.
Eenvoudig rekensommetje is dat de zonnepaneeltjes 1Ah kunnen leveren, en de tranceiver er 2.5Ah vraagt (bij 100% zenden) dus kan ik de maximale tijd van de eerder genoemde 5 uur theoretisch bijna verdubbelen overdag. Maar goed, de theorie en praktijk liggen vaak ver uit elkaar en alleen een veld-test zal dit uitwijzen.

Even terug naar het GPS-klokje. Deze heeft op dit moment (8 aug. 2022) nog wat issues, na verloop van tijd laat het display bagger zien en geen GPS/UTC tijd en datum. Hier is nog ruimte voor verbetering en uitbreiding.
Uitbreiding? Ja! Ik wil aan het begin van iedere minuut (bij '00' seconden dus) dat het display een paar seconden, 5 of 10 seconden, de maidenhad locator laat zien van waar je je op dat moment bevind. Het display vervangen voor een 20x4 variant is hier ook een optie.
Verder denk ik aan USB communicatie naar een laptop of Raspberry voor tijd-synchronisatie op plekken waar in het veld geen internet beschikbaar is. Een goede accurate tijd is belangrijk bij digitale modes als FT8, WSPR en dergelijke.

Om de digitale modes te kunnen bedrijven heb je wel een computer of Raspberry Pi nodig. Voordeel van een Raspberry is dat deze erg klein (iets groter dan je bankpas) zijn en ook veel energie zuiniger dan een computer/laptop. Ik wil eerst experimenteren met mijn laptop om te kijken wat er mee te doen is in het veld. Later zal een raspberry zeker een optie zijn.

Waarom nog een papieren boek er bij?? Er is kans dat ik geen internet o.i.d. heb om mijn verbindingen te noteren, dan is een papieren logboek de oplossing om dit alsnog bij te houden. Pen an papier werkt altijd, ook zonder elektriciteit.

Afgelopen week heb ik een eerste veld-test gedaan bij de Kibbelkoele en dat viel me in het geheel niet tegen. Ik hoorde op 14.212MHz (20mtr) een Japans zendamateur JH1GEX zo hard alsof hij naast me zat. Helaas is het mij niet gelukt een QSO met hem te maken. Zie onderstaand youtube filmpje hoe dat er aan toe ging:

Deze test samen gevat mag ik niet klagen over de resultaten. Helaas was mijn zendvermogen (maximaal 6 watt) te weinig om tussen de andere zendamateurs door te komen. Ik heb 's avonds Yutaka (zo heet die meneer) nog een mailtje gestuurd met het filmpje er in.
Zijn reactie was aller aardigst:

Hi Andre,

Thank you for your email.
Yes, the band condition was beautiful this morning, many EU people
came into JA with S9++ signal.
It's my regret not to find your signal.
I like to work QRP people very much, hope to work you.
All the best, stay safe.

Yutaka/JH1GEX

Erg leuk dit, en ik hoop nog eens succes te hebben zo.

Vervolg: Portabel radio actief....? (deel 2)

Details

Geschreven door: André Berends

Gepubliceerd: 29 mei 2022

Hits: 1197

De tijd....

Als je je veel bezig houd met Meteor Scatter & EME, maar ook met FT8, FT4 en andere zwakke signalen technieken dan is het van belang dat de klok van je computer goed op tijd staat. Dan heb ik het niet over 'ongeveer nauwkeurig op 1 minuut', maar op de seconde nauwkeurig!
Hiervoor zijn verschillende programma's te vinden, waaronder Dimention 4. Dit proggie synchroniseerd je PC klok met een atoomklok via het NTP protocol met een tijd-server op het internet.
Helaas wordt Dimention 4 niet meer verder ontwikkeld en is aanbeland bij versie 5.3. Gevolg is dat dit programmatje niet meer goed voldoet onder Windows 10.
In het verleden heb ik het wel gebruikt in Windows XP waar het perfect onder draaide.

Nu kun je beweren dat Windows 10 een prima tijdsynchronisatie kent, maar hiervoor is altijd wel een internet verbinding vereist. Ook nu kun je kiezen voor een alternatief: synchronisatie met een GPS signaal.
Om dit te bereiken heb je uiteraard nodig een GPS module die je rechtstreeks op je computer kunt aansluiten. Tegenwoordig zijn hierin legio mogelijkheden op het web te vinden.
Ik heb zelf iets in elkaar geknutseld:


Van links naar rechts:
Een USB-naar-RS232 adapter (prolific) en een aparte 12Volt voeding.
De 7805 spanningsstabilisator, samen met ontstoor-condensatoren en afvlak elco's
Een MAX232 level converter (om van 3.3Volt TTL naar RS232 niveau te komen voor de USB-naar-RS232 adapter)
En helemaal rechts: een GPS ontvangertje van U-Blox (blauw printje met een patch antennetje, ik weet zo even niet meer welke chip er onder zit.)
Voor de knutselaars onder ons: schema's hiervan zijn er zat op het web te vinden. Ga ik hier niet posten.

Als dit eenmaal werkt kun je met verschillende programma's controleren of alle GPS data probleemloos in je PC aankomen. Een eenvoudige serieel-terminal als Putty voldoet. (COM-poort kiezen, 9600,8,n,1)

Vervolgens moet je PC wel weten wat het met die GPS riedel moet doen.
Ook hiervoor zijn er meerdere oplossingen. Ik ben nu aan het testen met een programma NMEATime Panel van VisualGPS Dit is geen gratis software, maar je mag het 30 dagen gratis testen.
Voor iets minder dan $21,- , net geen €20,-, kun je een serienummer kopen. Dit heb ik op het moment van schrijven, op 29 mei 2022, nog niet gedaan.

Uiteraard kun je ook kiezen dit voor je hele computer netwerk in te stellen met een Raspberry Pi (of mogelijk met een Arduino met een ethernet shield), maar dat is een ander hoofdstuk die ik nog niet bewandeld heb.